Jak to się wszystko zaczęło?
W 2013 roku pracowałem w Fundacji Rozwoju Kapitału Społecznego, która prowadziła działania wspierające Małe Wiejskie Szkoły. To szkoły, likwidowane przez gminy, przejmowane przez lokalne stowarzyszenia rodziców, nauczycieli i edukatorów lub przez osoby fizyczne. Projekt działał już od 2006 r. Na bazie zbieranych doświadczeń, wśród osób wspierających ten projekt, zaczął dojrzewać pomysł o rozpoczęciu pracy nad nowym / alternatywnym modelem idealnej szkoły w oparciu o doświadczenia Małych Szkół, praktyków biznesu i trzeciego sektora, badania i wiedzę naukową z zakresu rozwoju dzieci, neurodydaktyki i nauk społecznych.
Na tak przygotowany grunt, niemal jednocześnie padły dwa nasiona. Praca niemieckiej nauczycielki, która opisywała swoje doświadczenia w szkole Sudbury Valley School i ogłoszenie w mediach o planach uruchomienia Szkoły Demokratycznej Trampolina w Poznaniu, które zamieścił Michał Jankowski. W Poznaniu, spotkali się ludzie z całej Polski zainteresowani lub już tworzący alternatywne przestrzenie edukacyjne, inspirowane brytyjską szkołą Summerhill (działającą od 1921 r.) czy amerykańską Sudbury Valley School. W pociągu z Poznania do Warszawy, wracałem z Marianną Kłosińską, prezeską Fundacji Bullerbyn, która swoje działania ukierunkowane na rozwój partnerskich relacji między dziećmi a dorosłymi i edukację demokratyczną prowadziła już wcześniej.
Dołączyłem wtedy do spotkań grupy inicjatywnej, która w gronie rodziców i edukatorów planowała uruchomienie szkoły demokratycznej w Warszawie. W efekcie działania tej grupy od września 2013 r. wystartowały w Warszawie 3 projekty. Na północy, Tamya Olszańska i Sachin Araszkiewicz stworzyli „Odpowiedzialną Szkołę” (Warszawa-Bielany), ja ze Staszkiem Wierzbickim utworzyliśmy Fundację Wolna Szkoła, która na Ursynowie uruchomiła projekt „Wolna Szkoła Demokratyczna”, do którego dołączył niebawem Kacper Woźniak (tak naprawdę, stworzyły go nasze trzy rodziny). A pod Warszawą kontynuowała swoja działalność „Grupa Unschoolingowa” Fundacji Bullerbyn (Świętochów k. Warszawy).
W maju 2013 podjęliśmy decyzję o rozpoczęciu działalności, do wakacji znaleźliśmy pierwszą nieruchomość (dzięki Panie Piotrze!) i zrekrutowaliśmy pierwsze chętne rodziny. W wakacje, na spotkaniu organizowanym przez europejskie stowarzyszenie szkół demokratycznych EUDEC w Holandii, pojawiło się kilkadziesiąt osób z Polski, z kilku miast. Tam uczyliśmy się, jak różnorodne mogą być społeczności wolnych i demokratycznych szkół, a inspiracja płynąca z doświadczeń Democratische School De Ruimte w Soest i wsparcie Margo Bruins towarzyszą nam do dziś. We wrześniu 2013 r. rozpoczęliśmy przygodę ze szkołą demokratyczną w składzie 12 dzieci i 4 dorosłych, do kadry projektu dołączyła Justyna Szczepańska.
Pierwsze 5 lat działaliśmy na zielonym Ursynowie przy ul. Dzierzby, w 2017 r. dzięki wsparciu Konrada Kąkolewskiego mogliśmy dokonać tygrysiego skoku i w 2018 r. przenieść się dwie przecznice dalej, do nowego budynku z wielkim ogrodem na ul. Pelikanów, gdzie nasz projekt działa do dziś. W tym czasie projekt współtworzyło wiele rodzin, edukatorów, nauczycieli, specjalistów. Wypracowywaliśmy nasz model edukacji demokratycznej, sprawdzając i ucząc się jak wyważyć wolność, bezpieczeństwo, rozwój, uczenie się, bliskość – tak aby efekt, był dla nas satysfakcjonujący. Naszą wolną szkołę demokratyczną kształtowała każda osoba, wkładająca swoją energię, bez względu na rolę i długość swojego zaangażowania w projekcie.
Nowy impuls do rozwoju dał nam Tomek Wrzosek dołączając do zespołu w 2017 r. i zarządu fundacji w 2020 r. Od tego czasu udało nam się stworzyć niezwykłą przestrzeń w budynku, dopasowaną do potrzeb grup wiekowych i fantastyczny ogród, w którym można spędzić niemal cały rok szkolny. Opracowaliśmy model prowadzenia procesu grupowego, uczyliśmy się wspierania dzieci z różnorodnymi potrzebami i w różnych kondycjach z troską o zachowanie modelu edukacji demokratycznej. Doświadczyliśmy wielu zmian, dramatycznych zwrotów akcji, krytyki i wdzięczności. Prowadziliśmy (jak się wydawało) niekończące się remonty.
Jesteśmy częścią ciągle rosnącego ruchu (nie) szkół / przestrzeni wolnych i demokratycznych, w których dzieci są traktowane jak ludzie, w sposób podmiotowy i z szacunkiem. Doroczne zjazdy szkół demokratycznych w Polsce (EUDEC PL) to już kilkadziesiąt miejsc / szkół / grup i kilkaset osób! Wyzwaniem zaczyna być znalezienie ośrodka, który nas wszystkich pomieści 😊.
Od 2023 r. przechodzimy okres zmian w zarządzie fundacji, po 10 latach swoją rolę zmienił Kacper Woźniak, który pozostał rodzicem w projekcie a do osób odpowiedzialnych za projekt dołączyli Joanna Zgarzańska i Marcin Żelazek (kiedyś w roli rodzica i eksperta). Z inicjatywy Fundacji Wolna Szkoła, w 2024 r. powstało Niepubliczne Ognisko Pracy Pozaszkolnej “Przestrzeń Rozwoju”.
Pierwsi absolwenci są już po maturze, od września 2024 r. przygodę z Wolną Szkołą Demokratyczną na Ursynowie (WSU) zaczną kolejne rodziny i edukatorzy. Z ciekawością i gotowością na to co znane i nieznane, rozpoczniemy 12 rok działalności…
